Pamiętam ze szkoły, że podbój Ameryki był jednym z moich ulubionych tematów na lekcjach historii. Zestawiając jednak uzyskaną wówczas wiedzę z tym, co o konkwistach wiemy dzisiaj, nasuwa się pytanie, co jest prawdą a co mitem? Z pomocą przychodzi Matthew Restall, który postanowił raz na zawsze rozprawić się z najważniejszymi mitami anektowania i kolonizacji Nowego Świata.
Autor porusza dziewięć (a nie siedem jak w tytule) najważniejszych zagadnień związanych z podbojem Ameryki, tematy, które często błędnie są interpretowane, które stanowią zarzewie historycznych sporów oraz konsternację wśród czytelników, dostających sprzeczne informacje w dziesiątkach, albo i stekach historycznych publikacji. Matthew Restall nie tylko obala mity, ale również wyjaśnia ich genezę, kto za nimi stał i jaki miały wpływ na dalsze losy świata. Nawiązuje do legend i konfabulacji o garstce ludzi, którym udało się pokonać uzurpatorskie rządy wielkich ludów, o późniejszych wielkich armiach uzbrojonych po zęby, które wchodziły do kolejnych starożytnych miast, jak do siebie. Obala mit białego konkwistadora, mit dokończenia oraz mit (nie)zrozumienia. Wywraca do góry nogami legendy unicestwienia rdzennej ludności oraz zwraca uwagę na utarte przez wieki przekonanie o niższości miejscowych nacji poprzez odbieranie im człowieczeństwa.
Ostatni rozdział rozprawia się z mitem ostatecznym - fundamentalnym przekonaniem, które przez pięć stuleci służyło jako najprostsze i najłatwiejsze wytłumaczenie konkwisty. Jest to mit hiszpańskiej wyższości, która stanowi część szerszego mitu wyższości Europy. Jest to zarazem ogniwo w sieci rasistowskich ideologii, które stały się kolonizatorską ekspansją trwającą od XV wieku do początków wieku XX.
Wspaniała konstrukcja książki na kanwie historycznych dogmatów, opierających się na ówczesnej propagandzie i wierze w opisy historycznych skrybów z wybujałą fantazją, liczących na kilka srebrnych reali, splendor i uznanie. Autor w ogromnie ciekawy sposób przytacza fakty, które z biegiem lat zmieniały swą postać i sens, aby sprostać oczekiwaniom możnowładców i sponsorów wypraw, ale też poddanych, podatnych na wspaniałe opowieści o bohaterach, fantastycznych ludach z krańców świata i wielkich bitwach o nowe ziemie - oczywiście zwycięskich.
W kontekście propagandowym i handlowym takie bajdurzenie miało sens, ale jeszcze większy sens ma ta publikacja, która prostuje historię w sposób dosadny i konkretny. I szkoda tylko, że o ów publikacji jest tak cicho... za cicho, bo książka mogłaby posłużyć, jako errata konfabulowanej historii dla uczniów szkół wszelakich.
Śmiem twierdzić, iż jest to ogromnie ważne dzieło, tym bardziej w obecnych czasach, kiedy to staliśmy się zakładnikami "historyków" z Hollywood, niczym nieróżniących się od skrybów przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych. Nie wiem jak inni czytelnicy, ale ja wolę poznać prawdę, by móc zrozumieć historię i jej wpływ na obecne czasy.
Łatwo można dostrzec, nawet bez dodatkowych informacji, w jak wielkim stopniu zniekształcono obraz sytuacji, by spełnić oczekiwania, którymi karmił się szesnastowieczny mit dokończenia...
Konkwisty nie trzeba barwnie opisywać, bo jest barwna sama w sobie.
Odwaga i okrucieństwo. Szlachetność i podłość. Zdrady i wielkoduszność. Ale choć od opisywanych wydarzeń upłynęły wieki, do dziś wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi. Co kierowało żeglarzami, gdy ruszali na skraj świata, gdzie mogli spotkać trójgłowe potwory, zdradliwe syreny, a może i wejście do piekła? Czy kilkuset ludzi, którzy podbili wielkie imperium, popychała do czynu jedynie żądza złota, czy też może żarliwa chęć nawracania pogan? A ci poganie? Nienawykli do pracy kanibale? A może twórcy wielkiej cywilizacji? Matthew Restall, wybitny badacz dziejów Ameryki Łacińskiej, stworzył znakomite dzieło, w którym prezentuje i odkłamuje mity i uogólnienia, jakie przez wieki narosły wokół odkrycia, podboju i kolonizacji Ameryki przez Hiszpanów.
DZIEJE HISZPAŃSKIEJ KONKWISTY
Uznany badacz dziejów Ameryki Łacińskiej na podstawie swych wykładów prowadzonych na Uniwersytecie w Pensylwanii stworzył polemiczne dzieło. Być może najciekawszym elementem pracy jest właśnie bardzo rzeczowa analiza złożonych okoliczności, w jakich dane stereotypy rodziły się i zyskiwały popularność. Niekiedy był to więc przypadek, kwestia niewłaściwego zrozumienia obcego kontekstu kulturowego, fałszywego podobieństwa do sytuacji już znajomych, niekiedy natomiast świadome działanie obliczone na stworzenie określonego wizerunku siebie samych albo też przeciwników.Kolejne demaskowane mity dotyczą zatem charakteru, pochodzenia i przymiotów członków ekspedycji, obrazu przybyszów w oczach miejscowych społeczności, przyczyn rozwoju wypadków przy okazji spotkań hiszpańskich dowódców z lokalnymi wodzami czy choćby decydującego czynnika przy konfrontacjach zbrojnych. Całość wieńczy epilog, a wszelkie przedstawiane argumenty są bardzo solidnie poparte przytaczanymi źródłami.
Zarówno Hiszpanie, jak i tubylcy dopuszczali się niekiedy mordowania cywilów, masowych rzezi, zabijania na odległość (miejscowi nader skutecznie posługiwali się strzałami), a także rytualnych, publicznych demonstracji przemocy i zrytualizowanych egzekucji...
"Matthew Restall odrzuca konwencjonalną hierarchię, która umieszczała podludzi Indian poniżej nadludzi Europejczyków i dowodzi, że ponowne zbadanie hiszpańskiego podboju przedstawia znacznie bardziej złożony proces, w którym Indianie byli głównymi uczestnikami obu stron walki."
- The Economist -
MATTHEW RESTALL
Jest historykiem kolonialnej Ameryki Łacińskiej, etnohistorykiem i uczonym w dziedzinie podbojów, kolonizacji i diaspory afrykańskiej w obu Amerykach. Wykłada historię i antropologię Ameryki Łacińskiej na Uniwersytecie Stanowym Pensylwanii. Jest również Prezesem American Society for Ethnohistory, byłym redaktorem czasopisma Ethnohistory, starszym redaktorem Hispanic American Historical Review, redaktorem serii książek Latin American Originals i współredaktorem serii książek Cambridge Latin American Studies.
Tytuł: Siedem mitów podboju Ameryki. Dzieje hiszpańskiej konkwisty
Autor: Matthew Restall
Wydawnictwo: Bellona
Data wydania: 26 lutego 2020
Tytuł oryginalny: Seven Myths of the Spanish Conquest
Tłumaczenie: Jerzy Wołk-Łaniewski & Wojciech Wołk-Łaniewski
Premiera: 2003
Projekt okładki: Radosław Krawczyk
Liczba stron: 360
Oprawa: twarda
Format: 170 x 240 mm
ISBN: 978-83-11-15370-7
OCENA: 9,5/10
Uzasadnienie: Wspaniała lekcja historii, wyborna lektura. Trochę za dużo przypisów w tekście. Może lepiej by było, aby umieścić je na końcu książki.
POLECAMY RÓWNIEŻ TEGO WYDAWNICTWA:
Zjawisko wyjazdów „Kierunek Azja” nieco przypominało fenomen Dzikiego Zachodu z czasów gorączki złota.Lecieli, jak i tam po „złote runo”, osobnicy najprzeróżniejsi: romantyczni podróżnicy i kombinatorzy, przekupy z bazarów i wyczynowi himalaiści, amatorzy trekkingu i miłośnicy leżenia na plaży. Choć tak wiele ich dzieliło: cel wyjazdu, środowisko społeczne, wiek, wykształcenie i upodobania – dla wszystkich kluczem do sukcesu wyjazdu był handel z „dobrym przebiciem”. Jedni za te zyski jechali do Nepalu by ruszyć na trekking w Himalaje, inni robili kolejne zakupy, by wieźć nowy towar prosto na polskie bazary... WIĘCEJ O KSIĄŻCE
#matthewrestall #siedemmitowpodbojuameryki #dziejehiszpanskiejkonkwisty #wydawnictwobellona #konkwista #hultajliteracki #recenzja #bellona
Komentarze