O Bułhakowie niemal zawsze mówi się w kontekście Mistrza i Małgorzaty, ale Bułhakow, to przecież nie tylko Behemot, Woland, Asasello czy Hella, to bardzo dobre utwory, jak choćby Biała gwardia, jeden z pięciu prac zawartych w tomie drugim Utworów wybranych. Według wielu znawców, jedna z najważniejszych publikacji Mistrza.
Bułhakow napisał Białą armię kilka lat przed Mistrzem i Małgorzatą, czyli w latach 1922-24. Fragmenty powieści zostały opublikowane zaraz po jej powstaniu w wychodzącym w Berlinie czasopiśmie „Nakanunie”. Ale już rok później sporych rozmiarów fragmenty ukazały się w czasopiśmie „Rossija”, które z tego właśnie powodu zostało zamknięte.
Na podstawie Białej gwardii Bułhakow napisał sztukę Dni Turbinów. W ZSRR wolno było ją grać tylko w Moskwie i tylko w jednym teatrze!
Mimo, iż Biała gwardia, Ogień w pałacu chanów, W nocy z drugiego na trzeci, Pod butem oraz Listy do władz, powstały niemal sto lat temu, czyta się to bardzo lekko i przyjemnie. Jakby utwory te zostały napisane językiem współczesnym, choć wciąż z łatwością można wyczuć styl minionej epoki. Bułhakow, jako mistrz sarkazmu i metafor pozostaje pisarzem niedoścignionym w tej dziedzinie, a jego utwory z łatwością można przypisać do czasów obecnych. Trudno oderwać się od utworów Bułhakowa, które są nie tylko mistrzowsko skonstruowane, ale przede wszystkim mądre, zabawne, podszyte sarkazmem i ironią, oraz bardzo prawdziwe, jak tylko prawdziwa może być literatura rosyjska - chyba najlepsza ze wszystkich w całych dziejach tego świata.
Doktor Bakalejnikow przełamał cienką szreń, wbił się w zaspę jak scyzoryk, poderwał na sążeń parzącą białą chmurę i zapadł się po samo gardło. Stracił oddech, zwalił się na bok, jeszcze głębiej, niewiarygodnym wysiłkiem wzbił drugą chmurę i jakimś cudem wygrzebał się z zaspy. Najpierw uwolnił pierś, potem kolana, kostki (wrzątek w kalesonach), aż w końcu stanął na twardym, oblodzonym stoku.
[fragment: W nocy z drugiego na trzeci (1922)]
Na szczególną uwagę w tomie drugim Utworów wybranych Michaiła Bułhakowa zasługuje oczywiście Biała gwardia, która stała się krokiem milowym w twórczości Autora, przyniosła w końcu stabilizację finansową, a jednocześnie przyczyniła się do wzmożonych represji ze strony tajnej policji GPU.
Akcja powieści rozgrywa się w Kijowie w grudniu 1918. Rodzina Turbinów żyje jeszcze wspomnieniami o matce – Annie Władimirownie, której pogrzeb niedawno się odbył. Na Ukrainie władzę sprawuje hetman Pawło Skoropadski, ale jego rządy opierają się na sile niemieckich wojsk stacjonujących jeszcze na tych terenach po zakończeniu I wojny światowej. Zaczyna się jednak powszechny chaos. Niemcy wycofują się, a pod miasto podchodzą oddziały Strzelców Siczowych Petlury. Na północy i wschodzie panują bolszewicy. Tylko nad Donem organizuje się „biała” armia gen. Denikina.
Na wieść o upadku Skoropadskiego i wycofaniu się Niemców Siergiej Talberg, oficer hetmański, ucieka do Berlina. Jego żona Helena oraz jej bracia Nikołka i Aleksiej pozostają w Kijowie. 14 grudnia bracia postanawiają poprzeć hetmana i zaciągają się do jego armii. Nie wiedzą, że to już ostatnie godziny jego władzy. Wiedzą natomiast, że miasta trzeba bronić przed Petlurą. Wywiązuje się krótka i nierówna walka, w której hetmańskie oddziały ponoszą klęskę, nie wiedząc nawet, że wódz je opuścił i uciekł w przebraniu niemieckiego majora.
Nikołka idąc za rozkazem dowódcy ucieka przed nadchodzącymi wojskami Dyrektoriatu i chroni się w domu. Również Aleksiej dociera do domu. Jest ranny. Wkrótce zapada na tyfus. W domu Turbinów chroni się też kilku przyjaciół, którzy pragną przeczekać nawałnicę historii.
Po 47 dniach, wojska Petlury muszą opuścić Kijów. Władzę przejmują bolszewicy.
MOŻESZ NIE BYĆ BOHATEREM
ALE MASZ OBOWIĄZEK BYĆ OCHOTNIKIEM
Artylerzyści! Słów tracił nie będę, przemawiać nie umiem, bo na mityngach nie występowałem, dlatego powiem krótko. Będziemy bić Petlurę, sukinsyna, i pobijemy go, możecie być spokojni. Są wśród was władimirowcy, konstantinowcy, aleksiejewowcy, których orły jeszcze ani razu nie okryły się hańbą. Wielu z was jest także wychowankami tego świetnego gimnazjum. Patrzą na was jego stare mury. Mam nadzieję, że nie trzeba będzie się za was rumienić. Artylerzyści dywizjonu haubic! Obronimy wielkie Miasto w godzinie napaści bandyty. Kiedy obłożymy tego drogiego prezydenta sześcioma calami, niebo skurczy mu się do jego własnych gaci, taka jego w tę i nazad mać!!!
[fragment: Biała gwardia (1924)]
OD WYDAWCY:
W czterech obszernych tomach gromadzimy wszystko, co z Bułhakowa najwspanialsze, począwszy od wczesnej prozy, teksty krótkie, felietony, opowiadania, powieści, utwory teatralne (zarówno dramaty, jak i powieści okołoteratralne) aż po opus magnum, Mistrza i Małgorzatę w klasycznym i znakomitym literacko przekładzie. Crème de la crème edycji stanowi nowy przekład Białej gwardii według edycji krytycznej z 2015 roku. Przekład Mistrza i Małgorzaty porównano z rosyjską edycją krytyczną - także z 2015 roku. Tom pierwszy:
+ Perspektywy na przyszłość
+ W kawiarni
+ Niezwykłe przygody doktora
+ Przygody Cziczikowa
+ Czerwona korona
+ Notatki na mankietach
+ Miasto Kijów
+ Jezioro samogonu
+ Diaboliada
+ Cyganeria
+ Fatalne jaja
+ Psie serce
+ Zapiski młodego lekarza
+ Traktat o dachu nad głową
+ Zabiłem
+ Morfina
Tom drugi:
+ W nocy z drugiego na trzeci
+ Ogień w pałacu chanów
+ Biała gwardia
+ Pod butem
+ Listy do władz
Tom trzeci:
+ Ucieczka
+ Szkarłatna wyspa
+ Do przyjaciółki
+ Życie pana Moliera
+ Iwan Wasiljewicz
+ Powieść teatralna
Tom czwarty:
+ Mistrz i Małgorzata
Wybrała i posłowiem opatrzyła Alicja Wołodźko-Butkiewicz.
Kolekcja dzieł Michaiła Bułhakowa jest częścią wspaniałej serii Biblioteka Klasyków, w której do tej pory ukazały się:
+ Michaił Bułhakow. Utwory wybrane. [4 tomy]
+ Molier. Dramaty wybrane. [2 tomy]
Państwowy Instytut Wydawniczy zapewnia, że w przygotowaniu są już kolejne tytuły, co bardzo nas cieszy!
MICHAIŁ BUŁHAKOW
(1891−1940) Nie od razu zaczął przygodę z piórem – był z zawodu lekarzem, i to lekarzem praktykującym. Po ukończeniu studiów w Kijowie zdobywał medyczne doświadczenie najpierw w wojsku, na froncie I wojny światowej, a później w małym prowincjonalnym szpitaliku w pobliżu miasta Wiaźmy, gdzie spędził ponad rok. Posiadł specjalność wenerologa, ale wypadło mu być chirurgiem (we frontowym lazarecie amputował rannym bez znieczulenia kończyny, asystowała mu pierwsza żona), położnikiem, kardiologiem, pediatrą, słowem – specjalistą od wszystkiego. Szedł więc Bułhakow tropem Antoniego Czechowa, który medycynę nazywał swoją żoną, a literaturę – kochanką, przy czym żadnej z nich nie był w stanie porzucić. Już na początku lat dwudziestych zdecydował się porzucić wyuczoną profesję. Gdy podczas wojny domowej przebywał we Władykaukazie, zaczął parać się dziennikarstwem, potem przeniósł się – już na stałe – do Moskwy, gdzie został felietonistą prasy satyrycznej. Od najmłodszych lat słynął z poczucia humoru, wiedział, co to dobry dowcip. Przez całe życie był pasjonatem teatru.
Biografia Bułhakowa wciąż pozostaje obiektem sporów, a bułhakoznawstwo – polem bitwy, na którym ścierają się najrozmaitsze, często przeciwstawne opinie i interpretacje. Badania biograficzne, tekstologiczne, niezbędne do odczytywania licznych wariantów i redakcji dzieł pisarza („poprawianych” w swoim czasie przez cenzorów, redaktorów, badaczy twórczości Bułhakowa), a ponadto studia literaturoznawcze usiłujące narzucić taką lub inną egzegezę mnożą się w nieskończoność. Ujawnić realny stan rzeczy nie jest łatwo, choćby z tej racji, że nie wiadomo, jakie właściwie pisarz miał poglądy polityczne i program estetyczny. Nigdy się w tej kwestii nie wypowiadał wprost, nie napisał też autobiografii – skonfiskowany, a w latach dziewięćdziesiątych XX wieku cudem odnaleziony, lecz skromny objętościowo dziennik Pod butem jest tylko skromnym przyczynkiem do biografii pisarza. Więcej biograficznych informacji dostarcza korespondencja Bułhakowa, zwłaszcza listy do członków rządu oraz do Stalina (co prawda niektórzy bułhakoznawcy kwestionują ich autentyzm), a także do rodziny i przyjaciół. Sporo można wyczytać o losach pisarza bezpośrednio z jego dzieł, w większości przecież autobiograficznych.
[z posłowia Alicji Wołodźko-Butkiewicz]
TYTUŁ: Utwory wybrane. Tom 2
+ W nocy z drugiego na trzeci
+ Ogień w pałacu chanów
+ Biała gwardia
+ Pod butem
+ Listy do władz
AUTOR: Michaił Bułhakow
WYDAWNICTWO: Państwowy Instytut Wydawniczy
SERIA: Biblioteka Klasyków
TŁUMACZENIE: Henryk Chłystowski, Andrzej Drawicz, Irena Lewandowska
LICZBA STRON: 550
PROJEKT OKŁADKI: Łukasz Zbieranowski | Fajne Chłopaki. Na podstawie projektu Tadeusza Pietrzyka
OPRAWA: twarda z obwolutą
PREMIERA: 2018-11-15
ISBN: 978-83-06-03526-1
OCENA: 10++/10
POLECAMY RÓWNIEŻ TEGO WYDAWNICTWA:
